Boże Ciało

W drugi czwartek po Zielonych Świątkach rozpoczynają się uroczystości czczące Najświętszy Sakrament – Boże Ciało.

Geneza

Kościół od początku swojego istnienia głosił wiarę w realną obecność Chrystusa w Najświętszym Sakramencie. Dowód na to można znaleźć w Ewangeliach Mateusza, Marka, Łukasza i w pismach Apostoła Pawła. Na czym został oparty ten dowód? Na pamiętnych słowach Jezusa, które wypowiedział w obecności swoich uczniów podczas Ostatniej Wieczerzy: „To jest Ciało moje. To jest Krew moja.” O szczególne umiłowanie swojego Ciała i Krwi, Jezus, w objawieniu poprosił Juliannę z Cornillon. Zakonnica opisała swoje widzenia kościelnym zwierzchnikom. Biskup Liege uwierzył jej i zorganizował pierwszą lokalną procesję. Święto wprowadzono do kalendarza liturgicznego w 1264 roku.

Później uroczystości związane ze świętem Bożego Ciała przeniosły się do Niemiec, Anglii i północnych Włoch. W najstarszych zachowanych dokumentach liturgicznych można znaleźć zapis, że pierwsze procesje eucharystyczne w Polsce miały miejsce w XIV wieku (po raz pierwszy w 1320 r. w Krakowie) i odbywały się w Krakowie, Gnieźnie, Płocku i Wrocławiu. Od XV w. stały się powszechne w całym kraju.

Opis święta Bożego Ciała

Tradycyjne uroczystości związane ze świętem Bożego Ciała to msza św., po której wierni uczestniczą w procesji do specjalnie zbudowanych w tym celu czterech ołtarzy. Przy każdym ołtarzu jest odczytywany fragment jednej z czterech Ewangelii. Stosowny fragment, który odnosi się bezpośrednio do Eucharystii. Ołtarze są przystrajane kwiatami i zielonymi gałązkami. Kiedyś wierni zabierali gałązki, listki do domów (niektórzy robią to nadal) jako ochronę przed chorobami, szkodnikami, burzami, wszelkimi nieszczęściami i złymi mocami.

Przejście kapłana z monstrancją (w niektórych rejonach Polski po kwietnych dywanach) wśród świętych obrazów, chorągwi w otoczeniu wiernych jest uroczyste, ale tez zawsze przygotowywane z wielkim przepychem. Dawniej (a i dzisiaj też w niektórych regionach naszego kraju) wierni są często ubrani w stroje ludowe. Podczas procesji dzieci w strojach komunijnych posypują jej drogę kwiatami. Najświętszy Sakrament ukryty w monstrancji przybywa w ten sposób do wszystkich mieszkańców w parafi.

Procesji towarzyszą pieśni ku czci Najświętszego Sakramentu, a wśród nich jedno z pierwszych miejsc zajmuje pieśń, do której tekst napisał św. Tomasz z Akwinu: „Przed tak wielkim sakramentem”. Na zakończenie udzielane jest uroczyste błogosławieństwo sakramentalne.

Od końca XVIII wieku obchodom Bożego Ciała towarzyszyły m.in. przedstawienia, żywe obrazy, inscenizacje zarówno kościelne jak i świeckie, upamiętniające bitwy i ważne wydarzenia historyczne. Bardzo prawdopodobne, że krakowski lajkonik jest pozostałością tego zwyczaju.

Inną tradycją związaną z obchodami oktawy Bożego Ciała są też zawody strzeleckie bractwa kurkowego organizowane w Krakowie.

Przy okazji oktawy Bożego Ciała trzeba wspomnieć o święceniu ziołowych i kwietnych wianuszków. Zwyczaj ten praktykowany jest w ostatni czwartek oktawy. Niektórzy pozostawiali wianki w kościele na całą noc, by nabrały wyjątkowej mocy. Poświęcone wianki chroniły od nieszczęść, wspomagały walkę z chorobami i ozdabiały domy.

Kiedy obchodzimy Święto Bożego Ciała

Święto Bożego Ciała czyli Uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa, jest świętem ruchomym i jest obchodzone sześćdziesiąt dni po Wielkanocy. Dokładnie, święto wypada w drugi czwartek po Zielonych Świątkach czyli dniu Zesłania Ducha Świętego, a ten z kolei przypada na 49 dni czyli 7 tygodni od Niedzieli Zmartwychwstania Pańskiego.

Teoretycznie, święto to wypada najwcześniej 21 maja, a najpóźniej 24 czerwca. Co ciekawe, ostatni raz wypadło 21 maja w 1818 roku.

Boże Ciało w najbliższych latach 2020 – 2030 – obliczenia na podstawie Wielkiej Niedzieli:

Rok 2020: 12 kwietnia + 60 dni daje 11 czerwca

Rok 2021: 4 kwietnia + 60 dni daje 3 czerwca

Rok 2022: 17 kwietnia + 60 dni daje 16 czerwca

Rok 2023: 9 kwietnia + 60 dni daje 8 czerwca

Rok 2024: 31 marca + 60 dni daje 30 maja

Rok 2025: 20 kwietnia + 60 dni daje 19 czerwca

Rok 2026: 5 kwietnia + 60 dni daje 4 czerwca

Rok 2027: 28 marca + 60 dni daje 27 maja

Rok 2028: 16 kwietnia + 60 dni daje 15 czerwca

Rok 2029: 1 kwietnia + 60 dni daje 31 maja

Rok 2030: 21 kwietnia + 60 dni daje 20 czerwca

Na zdjęciu głównym procesja podczas święta Bożego Ciała w 1935 roku celebrowana przez ks. Jana Humpolę. Na zdjęciu prezydent Ignacy Mościcki i pułkownik Jan Głogowski.

Poniżej, Sandomierz: Święto Bożego Ciała. Lata 20-te. Nakładem Księgarni "Progress". Domena publiczna.